KUPA TERAPİSİ

Kan dolaşımını arttırmak ve kas spazmını ortadan kaldırmak için vücudun belirli noktalarında bölgesel vakum yapılarak uygulanan kolay, güvenilir ve etkili ,tıbbin en eski tedavi yöntemlerinden biridir.

Kuru ve yaş kupa olarak ikiye ayrılmaktadır. Yüzeysel cilt kesikleri oluşturulması yolu ile, toksin içeren kanın alındığı zaman yaş kupa ( hacamat) olarak adlandırılmaktadır.

Bir çeşit akupunktur yöntemi olan hacamatta, deride küçük kesikler oluşturularak vakumlama yardımıyla kılcal damarlarda biriken toksinlerin vücuttan atılması amaçlanır. Bu tedavi ile vücudun atamadığı ağır metaller, toksinler, kullanılan ilaç ve gıdaların vücutta bıraktığı kötü etkilerden arınmaya yardımcı olur.

TARİHÇESİ

Anneanne, babaanne, dede ve mahalledeki komşuların yaptığı;

“Bardak Çekme” de denilmektedir

Kupa terapisi; kupa, kavanoz, bambu, çömlek, plastik kap, bardak, boynuz v.s. kullanılarak, uygun yöntemlerle negatif basınç uygulanarak oluşturulan vakum ile bölgesel konjesyona sebep olacak şekilde deri ve deri altı dokuların çekildiği, belli bir sürede, belli noktalara, belli aralıklarla, belli zamanlarda kullanılan bağ dokusundaki yüklenmelerin azaltıldığı geleneksel bir terapi yöntemidir.

Yazılı tıbbi kaynaklardan ilk önce MÖ 1550 yıllarında yazıldığı sanılan ve Mısır’da bulunan bir yazma olan Ebers Tıp Papirüsü’nde anlatıldığı söylenmektedir. Ebers Tıp Papirüsü,. Adını kendini 1873 yılında dünyaya duyuran Eski Mısır uzmanı George Maurice Ebers’ten almıştır .Bu Mısır papirüsleri üzerinde vücuttan kirli kanı  ve yabancı maddeleri uzaklaştırmak için kan akıtılarak yapılan  hacamat tasvirleri ile görülmüştür.

Arkeologlar Çin’de birçok kupa terapisi kanıtlarına da rastladılar. Yazılı kaynak  Ge Hong’un (MÖ 281-341) ‘Acil Durumlar İçin Reçeteler El Kitabı’nda hayvan boynuzlarından yapılmış kupaların püstül drenajında nasıl kullanılacağı anlatılır. Bu nedenle cupping boynuz tekniği anlamında “Jiaofa” olarak da adlandırılmıştır. Diğer yazılı kaynaklarda Tüberküloz tedavisinde nasıl uygulanacağı belirtilmiştir.

Özellikle Akupunktur ilminde soğuk rüzgar sendromuna bağlı baş ağrıları tiplerinde, rüzgar nedeniyle oluşan durgunluk ve tıkanıklık sendromunda, baş dönmesi ve abdominal ağrılarda kullanımı da sık örnekleri ile vurgulanmıştır

Hacamat M.Ö. 500-600 yıllarında Eski Mısırlılardan Yunanlılara ve Romalılara da geçmiş ve modern tıbbın babası Hipokrat ve Yunan tıbbının büyük hekimi Galen (M.S. 131-210) hacamattan eserlerinde  bahsetmişlerdir. 2 tür hacamat yaptıkları tespit edilmiştir. Kuru kupa ve kan akıtılarak yapılan kupadan bahsederler.

Ünlü Yunanlı tarihçi ve hekim Herodot, (M.Ö.413) hacamat için şunları yazmıştır: “Cupping : çizerek vücut kusurlu maddeden arınma  imkanına sahip, aynı zamanda ağrı azalması, iltihabın  azalması, zayıf bünyenin güçlendirilmesi; baş dönmesi ve  bayılma eğiliminin kaldırılması, yüzeye doğru oturmuş  durgunlaşmış kusurlu maddenin uzaklaştırılma olarak  tanımlamıştır. ”

İSLAMİYET DÖNEMİNDE Peygamber Efendimiz (sav) Kendisi bugün için hikmetleri yeni anlaşılmaya başlanan, Tıbbi Nebevî metotlardan biri olarak benimseyip uygulattığı hacamat tedavisini sıkça uygulattığını biliyoruz. Günümüze ulaşan sahih kaynaklı hadislerde hacamat tavsiye edilmektedir.

Hekim İbni-Sina’nın  El Kanun fit Tıp isimli  ünlü eserinde hacamatın avantajlarını belirtiğini görüyoruz, kan almak için en uygun vakit ayın ortasındaki gündüzün ikinci ve üçüncü saatleridir der kitabında (el-Ķānûn fit tıb, I, 212)  İbni Sİna El-Kanun Fi’t adlı kitabında Hacamat yapılan bölgeleri şu şekilde sıralamıştır: Boynun arkası ,Alın, Omuz başları arası, Boyun tarafı, Omuz başları, Baldırların üzeri, Başın tepesi ,Çene altı, Kalçalar, Dizler

OSMANLI’DA HACAMAT

Osmanlı hekimleri hacamatın tıbbi tekniğini daha da ileri götüren hekimlerdir. Osmanlı’da hacamat belirli tıbbi standartlara göre yapılıyordu. Hekimler ve cerrahlar tarafından yapıldığı gibi bu kişilerden öğrenen halk da uyguluyordu. Ayrıca Hacamat, Osmanlı sarayının vazgeçilmez tedavi yöntemlerinden biriydi.

Bu tedavi şeklinde kullanılan başlıca ekipman hayvan boynuzlarıydı. Daha sonra bardak, metal, toprak, cam ve bambu gibi vakum malzemeleri kullanılmaya başlandı. Günümüzde ise en fazla cam ve vakumlu mika kupaları kullanılır hale geldi.

Sultan II. Abdulhamit Han’ın uykusuzluktan muzdarip olmasından dolayı Hacamat olarak tedavi olduğu bilinmekte ve Osmanlı arşivlerinde kayıtlarda bulunmaktadır. Bağdatlı Vehbi Efendi, Hayri Abdi Efendi, Hacı Mahmud Efendi Osmanlı zamanında yaşamış ve Hacamat hakkında detaylı çalışmalar yapmış değerli hekimlerdendir. Tabib İbn-i Şerif 15. Yüzyılda Yadigar isimli kitabında hacamat tedavi noktaları ile ilgili bilgiler vermiştir. (1420’li yıllarda Osmanlı Türkçesi ile yazılan ilk tıp kitabı)

RÖNESANS DÖNEMİNDE

Hacamat İtalya ve Avrupa’nın birçok ülkelerinde yaygın olarak uygulanmaktaydı. Eşinin Mozart’a yazdığı mektup da hacamat yaptırdığından bahsetmektedir.

GÜNÜMÜZDE HACAMAT

Londra’da bugünkü Royal Free ve William Marsden’in (1796-1867) kurucusu olduğu Kraliyet Mars’den Hastanelerinde Wet Cupping Therapy(hacamat) cerrahlar tarafından sistemli olarak uygulandığını görmekteyiz. Bu yıllardan itibaren Avrupa ve Amerikalı doktorlar ve cerrahlar kupa terapisini tedavi amaçlı kullanmışlardır.

Tarih boyunca çok çeşitli kültürler tarafından uygulanmış olan hacamat, özellikle son yıllarda tıbbi tedavi yöntemlerine destek niteliğinde pek çok hastalığın tedavisi için tercih edilen bir tıbbi yöntem olarak hekimler tarafından da benimsenmiş ve Ülkemizde de ilk olarak İstanbul, Ankara ve Kayseri’de bakanlığa bağlı kurumlarda hacamat yapılmaya başlanmış ve yaygınlaşmıştır.

Günümüzde Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Kayseri Eğitim Araştırma Hastanesi, Ankara’da Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi Hastanesi, İstanbul’da Medipol Üniversitesi Bağcılar ve Ümraniye Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi gibi birçok hastanenin geleneksel ve tamamlayıcı tıp merkezlerin de hacamat uygulanmaktadır.

Ülkemizdeki Kupa Uygulamaları Sağlık Bakanlığı tarafından verilen ve denetlenen sertifikaların varlığı şartı ile sadece hekim ve diş hekimleri tarafından uygulanması yetkisi ile Geleneksel Tamamlayıcı Tıp Ünitelerinde Uygulama yetki ve iznini sunmuştur.

Kupa Terapi uygulama sertifikaları da 7 yılda bir yine Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme ile güncellenmek zorundadır.

KUPA KULLANMA YÖNTEMLERİ

• Kalıcı Kupa Uygulaması

Kupanın uygulanmasından 10-20 dk. sonra alınması tarzında yapılır. Asıl bir kupa görevlidir, fakat büyük kas gruplarının üzerine 2-5 kupa uygulanabilir. Çoğu hastalık bu tür kupa ile tedavi edilir.

• Hızlı Tekrarlayıcı Kupa Uygulaması

Hızla ateş yakma yöntemiyle kupa cilde takılır, fakat derhal sökülüp, birkaç kez tekrar tekrar uygulanır. Genellikle bölgesel uyuşuklukta veya hipofonksiyona yol açan yetmezlik türü sendromlarda uygulanır.

• Hareketli Kupa Uygulaması

İlerletici kupa uygulaması da denir. Genellikle geniş kas gruplarının olduğu, boyun, sırt, bel, kalça, uyluk gibi bölgeler üzerinde yapılır. Önce uygulama bölgesine vazelin sürülür, sonra kupa takıldıktan sonra sağ elle yukarı, sol elle aşağı doğru olmak üzere birkaç kez cilt üzerinde ittirilir. O bölgede eritem başlayınca kupa sökülüp, cilt temizlenir. Bu yöntem temel olarak kanal tıkanıklıklarında ve gezici ağrılarda kullanılır. Gua sha masajına benzer etkiler gösterir. Kupa, masaj ile Back-Shu noktalarının üzerinde de gezd4. İğneli Kupa, Akupunktur İğnesi Üzerine Kupa Uygulaması

Bu yöntem akupunktur ve kupanın kombinasyonudur. Seçilen noktaya takılan iğnenin üzerine hızla ateş yakma yöntemiyle kupa yerleştirilir. Bu yöntem genellikle, iç organ hastalıkları gibi, derin katmanların kontrol edilmesi zor hastalıklarının tedavisinde kullanılır.

• Kupa İle Kan Alma Tekniği

Seçilen bölge üç keskin uçlu iğne ile kanatıldıktan sonra üzerine kupa uygulaması şeklinde yapılır. Kupa genellikle 10-15 dk. kalır. Sonra çıkartılıp, kan temizlenir. Bu yöntem burkulma ve yılan sokması gibi qi veya kan tıkanmasına bağlı değişik hastalıkların tedavisinde kullanılır.

• İlaçlı, Herbal, Bambu Kupa Uygulama Yöntemi

İlaçlı kupada herbal karışım hazırlanır, ilaçlar suyla kaynatılır, karışıma kupa eklenerek 1 dk. kaynaması sağlanır ve karışımdan kupa bir forseps yardımı ile çıkartılır ve sıcak kupa seçilen cilt bölgesine takılır. Genellikle bu yöntem, nemli rüzgarın yol açtığı ağrılı sendromların tedavisinde kullanılır.

• Emme Kupa Uygulama Yöntemi

Emme kupasında, özel tasarlanmış kupalar seçilen cilt bölgesine konulur ve sistem yardımıyla içindeki hava boşaltılır

• Kuru Kupa (Dry Cupping)

3-6 dakika kadar vakum beklenir. Ciltte morarma olmaksızın; pembeleşme, kızarma oluşur. Kaplıca sonrası kuru kupa yapılabilir. Fibromyaljide tetik noktalarda kaplıca sonrası terleme olmadığı gözlenir. Bu bölgelere ısınan kupalar da kullanılabilir. 15 dk kaplıca, 15 dk kuru kupa, sonra akupunktur tedavisi uygulanabilir.

• Sıcak Kupa (Fire Cupping) (Kuru Hacamat)

Bu yöntemle kan almak yahut vücudun istenen yerine kan toplamak için, küçük bir fanus ters tutularak içine süratle sokulup çıkarılan bir alev vasıtasıyla havası boşaltıldıktan sonra vücuda kapatılmakta, böylece kanın, üzerindeki hava basıncının azaldığı o kesime hücum etmesi sağlanmaktadır ki buna “kuru hacamat” denir. Bu şekilde uygulanan kuru hacamatın maksadı kılcal damarlardaki kanın o bölgeye akışını sağlamak, böylece yakın bir bölgedeki kanamayı durdurmak veya vücudun o kısmını ısıtmak yahut özellikle bazı cilt hastalıklarında derideki kan deveranını arttırarak tedaviye katkıda bulunmaktır. Türk halkı arasında kuru hacamat için “şişe çekme” tabiri de kullanılmaktadır. Kupa ısıtılarak uygulandığından moxibisyon benzeri etki de yapar. Kupa 6-9 dakika kalır. Sırt, kol, bacak bölgelerine uygulanabilir.

• Gua Sha:
• Manyetik Akupunktur Kupa: Manyetik +/- kutuplu vantuzlar kullanılır.
• Buz kupa: Silikon veya diğer kupalar içine buz kalıpları konularak yapılır. Travmatik, akut ağrılı durumlarda kullanılabilir.
• Moksa Kupa: Önce moksa uygulanır. Sonra kupa uygulanır. Enürezis nokturna, çok ağrılı durumlarda kullanılabilir.
• Kısa Süreli Kupa: Küçük kupalarla yapılır. Kupa uygulanır, kızarıklık olunca kupa çıkartılarak bir sonraki bölgeye uygulama yapılır. Ortalama 3-4 dakika sürer.
• Çok Kısa Süreli Kupa: Kupalar saniyeler seviyesinde kısa tutulur. 50-100 arası kupa.
• Hirudo kupa: Kupa öncesi veya sonrası sülük kullanılarak yapılan uygulamadır.
• Lazer Akupunktur Kupa:
• Güneş Kupa: Lenfatik drenaj yeterli olmadığında kullanılır. Hacamatın etkisini arttırmak için merkezdeki kupanın etrafına kupalar güneş şeklinde kupalar dizilir. Merkezden dışa doğru vakum şiddeti düşürülerek kupa uygulanır.
• Kupa Masajı:
• Yaş Kupa, Hicamet, Hacamat, Bleeding Cup, Wet Cupping, Hijama, Al-Hijamah, Medicinal Bleeding: